Na teritoriji naše zemlje u šumama, po poljima i livadama možete naići na razne predatore, gmizavce i sl. ali ovo su zmije koje gmižu u Srbiji.
- Poskok
- Šarka
- Šargan
- Eskulapov smuk
- Stepski smuk
- Smukulja
- Ribarica
- Belouška
- Četvoroprugi smuk
- Smuk šilac
Među svim zmijama najopasnije su poskok i šarka, prve dve na našoj listi.
POSKOK
Otrovan. Uglavnom između 60-70 cm, može dostići do 100cm, takvi primerci su retki. Ženke su veće od mužjaka. Mužjaci su uglavnom svetlosivi do pepeljasti sa jasno izraženom tamnom cik-cak šarom duž tela, dok je obojenost ženki uglavnom braonkasto smeđa do narandžasta sa tamnom braon i ne tako kontrastno obojenom šarom duž tela. Prisutna je i varijacija u obojenosti i šarama kod različitih podvrsta, kao i kod populacija iste podvrste. Kod mužjaka poskoka su jasno prisutne i šare duž dorzalne i lateralne (bočne) strane glave, kod ženki su ili dosta slabo izražene ili ih nema. Naravno uvek može doći i do odstupanja, te nekad mužjaci poskoka mogu biti obojeni slično ženkama, ali uvek su sa dosta israženom i kontrastnom šarom na ledjima kao i na glavi, dosta su ređi slučajevi da ženke izgledaju kao mužjaci. Juvenilni primerci su sličnih boja i šara kao i odrasle jedinke.
Jasna karakteristika koja izdvaja poskoka od drugih ljutica, kao i ostalih zmija koje žive na teritoriji Srbije je jasno izražen rog na vrhu njuške. Rog je izraslina kože i vezivnog tkiva i do sada nije utvrđeno da poseduje neku ulogu. Glava je trouglasta i jasno izražena. Krljušti poskoka su sa grebenom i na potiljačnom delu glave imaju sitne krljušti. Kao i kod ostalih ljutica rep je kratak u odnosu na telo, mužjaci u odnosu na ženke imaju duži rep.
Poskoci izlaze iz hibernacije obično u martu, mužjaci prvi izlaze, a nedelju do dve sa izlaskom iz hibernacije kreću i ženke. Pre parenja sa ženkom, između mužjaka je prisutna ritualna borba. U zavisnosti od godine i temperature poskoci ulaze u hibernaciju sa početkom jeseni, mada ima beleženiih slučajeva viđanja poskoka i tokom toplijih dana zime.
U našoj zemlji prisutne su dve podvrste poskoka: Vipera ammodytes ammodytes, koja je raspostranjena u najvećem delu Srbije, kao i Vipera ammodytes montadoni koja se može naći na ekstremnom delu južne i jugo-istočne Srbije.
Uglavnom naseljavaju toplija i osunčanija staništa, poput kamenjara, osunčanih hrastovih šuma, kanjona i klisura, kao i mešano žbunasto-livadska staništa. Najčešće aktivan preko dana, tokom toplijih letnjih dana može biti aktivan u sumrak i tokom noći, ne tako retko može se popeti i na drveće do 2m visine. Prilikom susreta sa čovekom kada se oseti u opasnosti, nije retko da šišti. Nije agresivan i nikada ne napada prvi.
Hrane se uglavnom sitnim sisarima, pticama, kao i drugim gmizavcima. Mladi poskoci se uglavnom hrane insektima i gušterima. Plen ubijaju otrovom.
Reprodukcija je ovoviviparn, ženke rađaju od 4 do 20 formiranih mladunaca u avgustu ili septembru (u zavisnosti od sezone).
Najrasprostranjenija ljutica kod nas. U Srbiji rasprostranjen južno od Save i Dunava. Može se sresti na najnižim delovima, kao i na visinama do 2000m.
Zaštićen u Srbiji, IUCN Redlist: LC
Tekst o poskoku napisao: Aleksandar Simović
ŠARKA
Otrovna. Šarke su uglavnom duge od 50 do 70 cm. Mužjaci su obično svetlosivi, a ženke smeđe ili riđe, sa jasno izraženom tamnom cik-cak šarom duž tela; šara je kod naših šarki (podvrsta bosniensis) ponekad isprekidana. Šarke mogu biti i potpuno crne (melanizam), a postoje i svetlosmeđe jedinke bez šare. Za šarke je karakterističan red belih krljušti na gornjoj vilici (supralabialia); na potiljku postoji šara u obliku latiničnog slova V ili X. Na glavi postoje tri krupne krljušti (čeona i dve temene). Glava je izdužena i ovalna. Leđne krljušti šarke imaju greben. Kao i kod ostalih ljutica, rep šarki je kratak u odnosu na telo; mužjaci imaju duži rep u odnosu na ženke. Kao i kod drugih ljutica, zenica je vertikalna.
Šarke provode hladni deo godine (od oktobra-novembra do marta-aprila) u mirovanju, tzv. zimskom snu (hibernacija). Mužjaci izlaze prvi, a posle dve do tri nedelje pojavljuju se i ženke, nedugo nakon toga ove zmije kreću i sa parenjem. Šarka je, kao i druge ljutice, živorodna: ne polaže jaja, već rađa potpuno formirane mlade. Ženke šarke se, barem u visokoplaninskim populacijama, razmnožavaju svake druge godine. Na svet mogu doneti od 3 do 18 mladih zmija dužine od 13 do 15 cm i ne težih od 3 grama.
Uglavnom naseljava hladna i vlažna staništa, u nizijskom delu obično mesta oko očuvanih hrastovih šuma i močvara, dok na planinama naseljava uglavnom delove oko šuma smrče i jele kao i otvorena staništa iznad šumske granice
Distribucija: Prema podacima iz dostupne literature, prisutne su u blizini Obedske bare, na Fruškoj gori i Vršačkom bregu; a početkom 20.veka ovih zmija je bilo i na Avali. Južno od Save i Dunava balkanska šarka naseljava brdsko-planinska područja: nađena je između ostalog, na Kopaoniku, Staroj planini, Vlasinskoj visoravni, Šar-planini i Prokletijama. U našoj zemlji prisutna je Vipera berus bosniensis, a naše nizijske populacije predstvaljaju gornju granicu areala ove podvrste koja je karakteristična samo za Balkansko poluostrvo.
Šarke se uglavnom hrane sitnim sisarima, vodozemcima, ostalim vrstama gmizavaca, a ponekad i prticama.
Strogo zaštićena u Srbiji, IUCN Redlist: LC
Tekst napisao: Aleksandar Simović
